نقد و تحليل شعر «بابا آمد»                                   

مشخصات شاعر

مصطفي رحماندوست ، در سال 1329 خورشيدي در همدان ، ديده به دنيا گشود. وقتي 16 ساله بود ، نخستين اثرش در مطبوعات به چاپ رسيد . او از حدود 1350 فعاليّت خود را براي كودكان و نوجوانان آغاز كرد . اولين كتابش براي كودكان در سال 1356 چاپ شد . به نام « ماهي­ها با هم» . از آن هنگام تاكنون ، آثار فراواني در قلمرو ادبيات كودكان و نوجوان به صورت تأليف و ترجمه و در قالب شعر و داستان از ايشان به چاپ رسيده است .                   

   بابا آمد

 تق تق تق تق بر در زد            بابا از بيرون آمد

 رفتم در را وا كردم                 شادي را پيدا كردم

 وقتي بابا را ديدم                   فوري او را بوسيدم

 بابا آمد نان آورد                    با لبخندش جان آورد

بابا آمد به به به                     مامان خنديد قه قه قه

 با او روشن شد خانه               او شمع و ما پروانه

                                                                                        (فارسي بخوانيم  ، اوّل دبستان، چاپ ششم ، 1384 ، ص 4 .)

نقد و تحليل شعر

  اكنون اين شعر را از ديد موسيقي، تخيّل و زبان بررسي می  كنيم.موسيقي به كار رفته در اين سروده بريده بريده

و از تكرار مصوّت­هاي بلند و گسسته فع لن ، فع لن سامان يافته   واست .

 (ودرعلم عروض فع لن ، فع لن ، فع لن بحر متدارك نام دارد )

كه البته اين نوع آهنگ و هارموني چونان گام­هاي موسيقيايي كودك  است كه به هنگام حركت و راه رفتن از آنان استفاده مي­كند .

جهان زبان و ذهن كودك به طور طبيعي موزون است. به همين سبب   در شعر كودك آنچه بر تأثير كلام مي­افزايد

و تصوير اقليم درون كودك را آسان مي­سازد ، موسيقي هم­خوان و متناسب با عواطف و احساس و ذائقه­ي اين گروه است .

مهمترين نكته­اي كه در خواندن درست شعر بايد بدان توجه كرد ،كشف موسيقي ذاتي هر شعر است .خواننده ،

با درنگ در نظام خوانداري شعر بايد بكوشد . ابتدا ، آهنگ كلي حاكم بر فضاي موسيقيايي شعر را دريابد

و فرايند مهارت خواندن شعر را بر همان هنجار به پيش ببرد . به ديگر سخن ، كشف موسيقي ذاتي شعر ،

چگونه خواندن را به ما مي آموزد و چگونگي رفتار زباني و منازل  بين راهي ، اينكه كجا بايد درنگ كرد

 و كجا بايد شتاب افزود را نيز به ما مي­گويد .

هنگامي كه اين شعر را براي مدرسان و معلمان دوره­ي ابتدايي ، بررسي مي­كرديم ، به اين موضوع برخورديم كه در خواندن همان مصراع نخست شعر،دشواري دارند و حتي مي­گويند به نظر ما واژه­ي «تق» بايد سه بار تكرار شود و سپس مصراع اول را اينگونه مي­خواندند : «تق تق تق بر در زد» . ريشه­ي اين خطا در عدم كشف و ادراك موسيقي اصلي شعر است . زيرا وزن اين شعر ، آنچنان كه گفته شد ، تكرار مصوت­هاي بلند و گسسته­ي « فع لن» است . بنابراين در اين وزن بايد توجه داشت كه مصوت­هاي بلند دويه دو ، با هم همراهند . بنابراين اگر موسيقي شعر كشف و اينگونه خوانده شود :

 تق تق / تق تق / بر در / زد             بابا / از بي / رو نا / مد

   فع لن / فع لن/ فع لن / فع             فع لن / فع لن / فع لن / فع

با كنار هم نهادن دو پاره­ي شعر ، آن لغزش ذهني هم اصلاح خواهد شد . براي درك موسيقي صحيح شعر ، نيازي نيست كه ما حتماً دانش عروضي را بدانيم . مخاطب اصلي كه كودك و نوجوان است نيز هنوز به چنين توانايي و مهارتي دست نيافته است . بلكه كافي است ذهني موسيقايي داشته باشيم با مرور و بازخواني شعر ، آن گوش و هوش موزون ، آهنگ طبيعي را پيدا خواهد كرد . البته اين كار و رسيدن به چنين مهارتي به تمرين و تكرار  و شعر خواني با صداي بلند نياز دارد .

ويژگي آهنگ اين شعر ، اين است كه جز در آخر مصراع ، دو مصوت بلند كنار هم و با درنگي به كار مي­روند و اين خود سبب مي­شود كه كودك كلمات را شمرده شمرده بر زبان آورد . اتفاقاً چون در آغاز كتاب اول ابتدايي آمده ، با حركت قدم به قدم زبان­آموز ، كه در ابتداي راه آموزش قرار دارد بسيار مناسب است . در زمينه­ي اهميّت خوانش درست شعر و ادراك موسيقي ذاتي آن ، بايد بيافزاييم كه سهم درست معاني شعر ، به ميزان بسيار زياد در پيوند با صحيح خواني و كشف ايستگاه­ها و فراز و فرودهاي آهنگ كلام است به ويژه اگر شعر نيمايي و سپيد باشد ، نزديك به هفتاد هشتاد درصد از درك مفاهيم شعر به كشف آهنگ و قرار دادن در آن فضاي موسيقيايي باز بسته است . در شعر كودك هم موسيقي ارزش بسيار بالايي دارد و از نظر اهميّت در ميان عناصر اصلي شعر كودك ، موسيقي در رده­ي نخست قرار دارد.از طريق آهنگ متناسب و همخوان با دنياي كودكان

، خيلي زود مي­توان با آنان ارتباط برقرار كرد . آن چه در شعر كودك و به طور كلي در عرصه­ي ادبيّات كودك و نوجوان اهميت دارد اين است كه بايد بتوان فضايي بيافريد كه مخاطب در آن سهيم و با آن هم نوا شود ، احساس و عاطفه در او برانگيخته شود و به يك هم­صدايي و هم­حسي برسد.در همين شعر«بابا آمد» اتفاقاً در همان آغاز سخن و مصراع نخست اين هم­حسي و هم­آوايي را كودكان كاملاً لمس مي­كنند . از ديد «تخيّل» هم اين شعر با دنياي خيال­انگيز و محسوس كودكان ،پيوندي نزديك دارد .مي­دانيم كه ويژگي اين گروه سني از مخاطبان اين است كه از نظر تخيّل ، بر جهان بيرون و دنياي حسي و ديداري و پديده­اي ملموس تكيه دارد . يعني بر پايه­ ي تخيّلي محسوس

به واقعيّت­هاي زندگي و محيط پيرامون دلبستگي دارند و به مفاهيم تعقلي و فلسفي گرايش ندارند . از اين رو است كه مي­بينيم در اين شعر هم شاعر با آگاهي از اين ويژگي تخيّل كودك تصاويري آفريده است كه كاملاً با دنياي ذهني كودك هم­سويي دارد و فضاي شعر ، براي كودك نه تنها بيگانه نيست كه يكسره خود را در آن محيط گرم و صميمي خانه با لبخند جان­آور پدر و قهقهه­ي خنده­ي مادر ، دلشاد و سرشار از مهرباني و عطوفت مي­يابد . اين تصاوير زنده و ملموس آنچنان براي كودك ، گيرايي دارد كه حس محبت دروني او را نسبت به پدر و مادر برمي انگيزد و شوق و دلبستگي­اش را به فضاي آكنده از خنده و شادي خانه دو چندان مي­كند ، آن سان كه سرانجام ، پدر را شمع روشنايي بخش و خود و ديگران را همانند پروانه­اي به گرد آن مي­بيند . شعر «بابا آمد» از نظر «زبان» ساده و روان است و هيچ پيچش كلامي ندارد . واژگان ، يكسره از قلمرو تخيّل محسوس كودك برگرفته شده است . كلماتي نظير : بابا ، شادي ، بوسيدم ، لبخند،نان، جان ، مامان ، شمع ، پروانه كلماتي هستند كه در گنجينه­ي واژگاني ذهن و زبان كودك وجود دارند . كودك با آن­ها آشناست . افزون بر اين ، انتخاب واژه­هاي : تق تق ، به به ، قه قه ، بابا ، مامان و پروانه بار عاطفي سخن را پرمايه­تر و غني­تر ساخته است .سخن آخر اينكه «تولستوي» نويسنده بزرگ روس ، مي­گويد : « هنر ، انتقال احساس­هايي است كه هنرمند آن­ها را تجربه كرده است .» بنابراين مي­توان گفت كه شعر «بابا آمد» ، بيان احساس و عواطفي است كه رحماندوست آن­ها را تجربه كرده و به زبان كودكان بازگفته است .

پارادوكس در غزليات حافظ

ارزش ادبي متناقض نما
در نقد نوين، متناقض نما را از ويژگي هاي اساسي شعر مي شمرند تا جايي که حتي شاعر به ظاهر ساده گو و صريح، ناگزير بر اثر ماهيت ابزار کار خود به تناقض رو مي آورد. ديچز، زبان تناقض را زبان شعر دانسته که براي شعر زباني مناسب و اجتناب ناپذير است. اين عالم است که حقايق مورد نظر آن،  محتاج بررسي پيراسته از هر تناقض است اما ظاهرا تنها مي توان از طريق تناقض به حقيقتي که شاعر بيان مي کند دست يافت.

فردريک شلگل و توماس دکونسي ثابت کرده اند که متناقض نما عاملي حياتي در شعر است؛ عاملي که ماهيت متناقض  جهان را که کار شعر نشان دادن آن است منعکس مي سازد. (ديچز256-1358 )

بچهٔ مردم / جلال آل‌احمد

نوع مکتب داستان: واقعيت گراي اجتماعي(رئاليسم)

عنصر غالب: شخصيت (داستان، شخصيت محور است.)

زمان وقوع داستان:  دوران حکومت پهلوي

زمان جاري در داستان: حداکثر نيم روز

مکان وقوع داستان: تهران (حوالي خيابان شاهِ آن دوره)

شخصيت اصلي: زن راوي

شخصيتهاي فرعي:  بچه سه سالهٔ راوي ، شوهر دوم (بقيهٔ شخصيتها ، حتي مادرِ راوي ، به يک اندازه نقش ايفا مي‌کنند.)

 زاويهٔ ديد داستان : منِ راوي (اول شخص)

گره اصلي يا مسئلهٔ اصلي داستان : کشمکش ميان عواطف مادري و دغدغهٔ نان.

پيام داستان : زنهاي بيوه،‌ به اين بهانه که هنوز جوان هستند و مي‌توانند بچه‌دار شوند، و يا ترس از فقر، به خاطر ازدواج مجدد، حتي حاضرند فرزند خود را بر سر راه بگذارند (بدون اينکه بدانند چه

بر سرش خواهد آمد).

برای مطالعه بیشتر به ادامه مطلب مراجعه کنید 

بررسی راهبرد های فناوري نانو در مقابله با آلاینده های محيط زيست

محمد خیاط ^*1 معصومه گوهری ¹

1-     دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان، اهواز، ایران

*: مسئول مکاتبات؛ Khayat.agri@gmail.com

چکیده

در گذشته نه چندان دور اهداف تصفیه خانه های آب آشامیدنی کاهش مواد معلق و زدودن عوامل زنده بیماری زا در آب بود که با روشهای متداول فیلتراسیون و گندزدایی قابل حصول بوده اند. لیکن با افزایش غلظت مواد ریز دانه، ترکیبات ازته، مواد آلی و معدنی و فلزات سنگین به منابع آب روش های متعارف جوابگوی نیاز تصفیه خانه ها نبوده و لازم است از فرآیندهای نسبتاً جدید در تصفیه خانه ها استفاده شود. با گسترش فن آوری نانو، نانو مواد، نانو کاتالیست ها و نانو ذرات جدیدی گسترش یافته اند که در تصفیه آب دارای بازدهی بالاتری بوده و می توانند به طور موثرتری مواد آلاینده را از آب حذف کنند. برخی از این تکنولوژی ها همچنان در مراحل تحقیقاتی هستند و با تکمیل اطلاعات مورد نیاز امکان استفاده از آن ها در آینده میسر خواهد شد. تکنولوژی مدرن و پیشرفته به کمک منابع طبیعی و محیط زیست می شتابد که از جمله آنها می‏توان نانو فیلتر ها (برای تصفیه پساب های صنعتی)، نانو پودرها (برای تصفیه گازهای آلاینده خروجی از دودکش و اگزوز اتومبیل ها)، نانو لوله ها (برای ذخیره سازی سوخت کاملا" تمیز هیدروژن) و نانو کاتالیست ها در حفظ محیط زیست اشاره کرد. مجموع کاربردهای متعددی را می‌توان در زمینه استفاده از فناوری نانو متصور بود که اهم آنها در ذیل آمده است: 1- استفاده از ذرات نانو ساختار در تصفیه آلاینده ها 2- رنگ زدایی از آب آشامیدنی 3- نمک زدایی از آب 4- نانو پوشش ها 5- نانو لوله‌های جاذب گازهای سمی 6- نانو پلیمرهای متخلخل 7- استفاده از نانو ذرات در تصفیه پسابها 8- نانو فیلترها 9- حذف آرسنیک موجود در آب.

واژگان کلیدی: فناوري نانو، آلاینده ها، محيط زيست

روش علمی صادق هدایت در پردازش داستانهای کوتاه رئالیستی

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان
1سید احمد پارسا ؛ 2یوسف طاهری؛ 2حسین صادفی
1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان
2کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده
اگرچه شهرت هدایت بیشتر مرهون داستان¬های «بوف کور»، «سه قطره¬خون» و «زنده به¬گور» است و این داستان¬ها از نظر ساختاری، بسیار منسجم و نظام¬مند هستند؛ بسامد این¬گونه تجربه¬های هدایت در قیاس با داستان¬های کوتاه رئالیستی ناچیز است. هدایت نزدیکِ بیست و پنج داستان کوتاه رئالیستی دارد که معماری، ساختمان و پردازش آنها نشان می¬دهد که وی در این ¬زمینه، تبحر و چیرگی خاصی دارد و به همین دلیل با اقتباس از روش¬ها و شگـردهای داستان¬نویسان معـروف جـهان، به طراحی علمیِ ساخـتار این¬گـونه داستان¬ها می¬پردازد. در این پژوهش سعی شده است به روشی کاملاً ساختاری و علمی، با جهت¬گیری درک شگـردها و شیوه¬های علمی هدایت در پردازش داستان کوتاه، به تجزیه و تحلیل آثار رئالیستی وی بپردازیم.

کلیدواژگان
داستان کوتاه؛ ساختار؛ رئالیسم؛ صادق هدایت